قواعد دستوری پایه و ساختار جمله‌ ترکی استانبولی

قواعد دستوری پایه و ساختار جمله‌ ترکی استانبولی

افراد بسیاری در دنیا هستند که به زبان ترکی استانبولی صحبت می کنند و ساکنین ترکیه و قبرس هستند.

ترکیه از نظر جهانگردی و تجارت پیشرفت بسیاری کرده است و ایرانیان زیادی را به خود جذب کرده است و از نظر موقعیتی مورد توجه بسیاری از افراد قرار گرفته است. بنابراین عجیب نیست که زبان ترکی استانبولی در فهرست یادگرفتنی‌هایمان باشد. با ما همراه باشید تا در ادامه قواعد دستوری پایه‌ای و ساختار جملات را بیاموزید.

 

• پسوند و ضمیر

در زبان ترکی هیچ فعلی که معادل «بودن» باشد، وجود ندارد! برای این‌کار باید «پسوند شخصی» مناسب را که همخوان با ضمیر فاعلی انتخاب می‌شود، به‌کار ببرید. برای اول و دوم ‌شخص مفرد، اول و دوم‌ شخص جمع و سوم‌ شخص جمع، ۵ پسوند وجود دارد. سوم ‌شخص مفرد پسوندی ندارد.

1. اول‌شخص مفرد: Ben öğretmenim (من معلم هستم).
2. دوم‌شخص مفرد: Sen öğretmensin (تو معلم هستی).
3. اول‌شخص جمع: Biz öğretmeniz (ما معلم هستیم).
4. دوم‌شخص جمع: Siz öğretmensiniz (شما معلم هستید). مانند بسیاری از زبان‌های اروپایی، این حالت برای مخاطب‌قراردادن محترمانه هم به‌ کار می‌رود.
5. سوم‌شخص جمع: Onlar öğretmenler آنها معلم هستند.

هر گاه پسوند شخصی را استفاده کردید، ضمیر آغازین را حذف نمایید.

هر ضمیری پسوند ویژه‌ی خودش را دارد. بنابراین با استفاده از هر پسوند، ضمیر ویژه‌ی آن قابل‌تشخیص است. به‌همین دلیل برای جلوگیری از تکرار معمولا ضمیر آغازین حذف می‌شود.

برای مثال کافی است بگویید öğretmenim (معلم هستم).

شما می توانید با افزودن پسوند، ویژگی دستوری کلمه‌ی اصلی را تغییر دهید. در زبان ترکی می‌توانید به کلمات پسوندهای گوناگون اضافه کنید. این پسوندها بیان‌کننده‌ی حالت، نفی، مجهول ‌بودن، جمع‌بودن، مالکیت، سؤالی‌بودن و بسیاری ویژگی‌های دیگر هستند. شاید افزودن این پسوندها به کلمه‌ی اصلی باعث شود آنها طولانی و دشوار به ‌نظر برسند اما اگر چگونگی تجزیه‌ و جداسازی آنها را بدانید، هیچ جای نگرانی نیست.

• کلمه های طولانی در زبان ترکی استانبولی ترکیبی از واژه‌های جدا نیستند بلکه ترکیبی از کلمه‌ی ریشه‌ای و پسوندهای مختلف هستند که معنای جدید به کلمه اضافه می‌کنند.
• به‌ طور مثال اگر به‌ کلمه‌ی ev (خانه) چند پسوند اضافه و آن را به evimdekilerden تبدیل کنید، معنی «بعضی از آنهایی که در خانه‌ام هستند» می‌دهد.

پسوند صدادار با حرف صدادار پایانی کلمه‌ی اصلی باید هماهنگ باشد.

در هنگام یادگیری زبان ترکی استانبولی دقت داشته باشید که حروف صدادار پسوندها و حرف پایانی کلمه‌ی اصلی باید هم‌طبقه (بر مبنای ۳ دسته‌ بندی که پیشتر معرفی کردیم) باشند. هدف این است که هنگام تلفظ کمترین حرکت دهانی را داشته باشیم! این‌گونه کلمات و جمله‌ها ساده ‌تر بیان می‌شوند.

• پسوند siz– به‌ معنی «بی» (بدونِ) را در نظر بگیرید. اگر که بخواهید بگویید بی‌گوشت، siz– را به et (گوشت) اضافه می‌کنید: etsiz. حال اگر بخواهید بگویید بی‌نمک، باید پسوند اصلاح‌ شده‌ی همخوان را به کلمه‌ی tuz(نمک) اضافه کنید: tuzsuz.
• در مثالی دیگر پسوند ler- و lar- را درنظر بگیرید که علامت جمع هستند. انتخاب یکی از این دو بر اساس حرف آخر کلمه‌ی اصلی انجام می‌شود: Gözler (چشم‌ها)، telefonlar (تلفن‌ها).

نگران نباشید حتی اگر حرف و درنتیجه پسوند اشتباه را استفاده کنید، باز هم دیگران متوجه حرف‌هایتان می‌شوند. هر زمانی که تردید داشتید و یا اینکه نمیدانستید که کدام گزینه را انتخاب کنید آن گزینه ای که تلفظش برایتان آسان تر است را انتخاب کنید.

همیشه در زبان ترکی استانبولی فعل را در آخر جمله قرار دهید ساختار جمله در زبان ترکی «فاعل + مفعول + فعل» است. مثلا اگر بخواهید بگویید «پسر توپ را برای سگ انداخت» در ترکی باید بگویید «oğlan topu köpeğe attı».