در ایران و خارج از ایران شاخه های مختلفی از زبان ترکی استانبولی وجود دارند اما بسیاری زبان آموزان به دنبال یادگیری زبان ترکی استانبولی هستند. در این مقاله قصد داریم به زبان ساده، الفبای زبان ترکی استانبولی را برای شما توضیح دهیم.
تاریخ الفبای ترکی
الفبای ترکی که در ابتدا عربی بود در سال ۱۹۲۹ از شکل عربی به لاتین تغیر پیدا کرد. هدف از این کار ساده سازی یادگیری زبان ترکی و نزدیک کردن گفتار به نوشتار بود و همچنین این کار کمک قابل توجهی به سواد آموزی در ترکیه هم کرد. امروزه تعداد کمی از مردمان ترکیه میتوانند مسلط به الفبای عربی باشند گرچه تمامی متون نوشته شده توسط عثمانی ها با خط عربی نوشته شده است.
الفبای ترکی استانبولی
الفبای ترکی استانبولی الفبایی لاتین می باشد و برای نوشتن زبان ترکی استانبولی به کار می رود. این الفبا از ۲۹ حرف تشکیل شده است هفت حرف از این القبا تغییر یافته و به Ç، Ğ، I، İ، Ö، Ş، Ü تبدیل شده است این هفت حرف شکل تغییر یافته ای از حروف اصلی لاتین و متناسب با احتیاجات آوایی زبان ترکی می باشند.
این الفبا تلفظ واژگان ترکی استانبولی را با دقتی بالا نشان می‌دهد و هر حرف فقط و فقط نمایانگر یک صدا می‌باشد. حال این الفبا، الفبای رسمی زبان ترکی استانبولی می باشد آخرین الفبا از سری الفباهایی می‌باشد که در دوره‌های مختلف برای این زبان به کار گرفته شده‌اند.
در قرن بیستم پس از بر آمدن و پیروزی ملی گرایی ترک ابداع و بکار گیری این الفبا صورت گرفت.
حروف و الفبای ترکی استانبولی
حروف الفبای ترکی استانبولی شامل حروف زیر می شوند:
| A | B | C | Ç | D | E | F | G | Ğ | H | I | J | K | L | M | N | O | Ö | P | R | S | Ş | T | U | Ü | V | Y | Z |
| a | b | c | ç | d | e | f | g | ğ | h | i | j | k | l | m | n | o | ö | p | r | s | ş | t | u | ü | v | y | z |
از میان این ۲۹ حرف، ۸ تا از آنها حروف واکه هستند (A, E، I، İ، O، Ö، U، Ü) و مابقی آنها همخوان.
حروف Q, W، و X از الفبای لاتین در ترکی استانبولی مورد استفاده قرار نمی‌گیرند ولی I نقطه دار و بی نقطه حروف مجزا و متمایزی هستند.
بنابراین “i” نشانگر شکل کوچک I نیست.
نام واکه‌ها همان صدایی است که می‌دهند ولی نام صامت‌ها، صدای صامت به علاوه e می‌باشد. تنها استثنا حرف ğ است که یوموشاک گ خوانده می شود.
صداها
رسم‌الخط ترکی کاملاً فونمیک است و تلفظ لغات همواره از روی املای آنها قابل تشخیص است. جدول زیر حروف ترکی، صداهای متناظرشان در الفبای آوانگاری بین‌المللی، و نحوهٔ تلفظشان توسط یک انگلیسی زبان را نشان می‌دهد.
حرف ترکی اسم در الفبا صدای فونتیک معادل فارسی
| A a | a | /a/ | آ |
| B b | be | /b/ | ب |
| C c | ce | /d͡ʒ/ | ج |
| Ç ç | çe | /t͡ʃ/ | چ |
| D d | de | /d/ | د |
| E e | e | /e/ | کسره (-ِ) |
| F f | fe | /f/ | ف |
| G g | ge | /ɡ/, /ɟ/ | گ |
| Ğ ğ | yumuşak ge | /ː/, /‿/, /j/ | مشابه ی |
| H h | he | /h/ | ه |
| I ı | ı | /ɯ/ | ای کوتاه |
| İ i | i | /i/ | ای کشیده |
| J j | je | /ʒ/ | ژ |
| K k | ke | /k/, /c/ | ک |
| L l | le | /ɫ/, /l/ | ل |
| M m | me | /m/ | م |
| N n | ne | /n/ | ن |
| O o | o | /o/ | ضمه (-ُ) |
| Ö ö | ö | /ø/ | کسره دهان گرد |
| P p | pe | /p/ | پ |
| R r | re | /r/ | ر |
| S s | se | /s/ | س |
| Ş ş | şe | /ʃ/ | ش |
| T t | te | /t/ | ت |
| U u | u | /u/ | او |
| Ü ü | ü | /y/ | ای دهان گرد |
| V v | ve | /v/ | واو |
| Y y | ye | /j/ | ی |
| Z z | ze | /z/ | ز |
نکته:
• Ğ یا yumuşak ge (گ نرم) همیشه بعد از یک حرف صدادار می آید و به یا صدایی مشابه “ی” در فارسی ایجاد می کند یا صدای قبلی را کشیده می کند.
• حرف Ö معادل دقیقی در فارسی ندارد. برای تلفظ این صدا می توانید صدای e را با دهان گرد تلفظ کنید.
• حرف Ü معادلی در فارسی ندارد. برای تلفظ این صدا می توانید صدای “ای” را با دهان گرد بسازید.